Zdjęcie: The Temple Institute, Jewish Quarter, Jerusalem.,
Drodzy Słuchacze!
Zapraszamy do wysłuchania drugiej części audycji „Dwa języki narodu żydowskiego”
nagranej przez Annę i Witta Wilczyńskich, dziennikarzy Radia Praga i Pasma Radiowid.
Pierwsza część skoncentrowana była na historii języka hebrajskiego oraz jidysz i obszarze
ich występowania. Ta części jest dostępna tutaj
W drugiej części audycji przedstawione zostały różne aspekty użycia tych języków oraz
podobieństwa i różnice między hebrajskim a jidysz. I tym razem nie zabrakło szczypty
historii.
Warszawa w międzywojniu stanowiła centrum kultury i języka jidysz, którym posługiwał się
na co dzień co trzeci mieszkaniec Syreniego Grodu. Język ten rozbrzmiewał w całej
stolicy, zwłaszcza na placach targowych, w sklepach i na podwórkach – wszędzie, gdzie
kwitł handel. Największe skupisko ludności żydowskiej znajdowało się w Dzielnicy
Północnej na terenie dzisiejszego Muranowa. Jednakże należy pamiętać, że już od końca
XVIII w. Żydzi mogli (pod pewnymi warunkami) osiedlać się również na Pradze, która
została włączona w obręb Warszawy w 1791 r. na mocy uchwały Sejmu Czteroletniego.
W audycji prześledzimy w rejonie jakich ulic koncentrowało się życie społeczności
żydowskiej w przedwojennej, prawobrzeżnej Warszawie oraz jakie pozostały dziś
materialne ślady po jej dawnych mieszkańcach wyznających judaizm.
Tłem audycji jest współczesna muzyka żydowska, tworzona przez utalentowanych
polskich artystów sięgających do tradycji klezmerskiej oraz przez artystkę inspirującą się
przedwojenną poezją i tradycyjnymi kołysankami w jidysz.
Audycja powstała w ramach realizowanego przez Bibliotekę Publiczną im. ks. Jana Twardowskiego
w Dzielnicy Praga Północ m st. Warszawy projektu „Żydowskie opowieści Pragi”,
dofinansowanego ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Bibliografia cz.1 i 2 audycji:
[1] Adamczyk A., Dudzik-Rudkowska M. 2022. „Hebrajski nie gryzie!”. Warszawa: Wyd. Edgard.
[2] Geller E. 1994. „Jidysz – język Żydów polskich”. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
[3] Geller E., Polit M. (red). 2008. „Jidyszland. Polskie przestrzenie”. Warszawa: Wyd. UW.
[4] Mieczkowska A. (red.) 2019. „Żydowska Warszawa”. Warszawa: Wyd. Skarpa Warszawska.
[5] Szuchta R. 2015. „1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki”. Warszawa: Wyd.
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
[6] Tomaszewski J., Żbikowski A. (red). 2001. „Żydzi w Polsce: dzieje i kultura. Leksykon”.
Warszawa: ZIH www.jhi.plWyd. Cyklady.
[7] „Warsze – Warszawa. Żydzi w historii miasta 1414 – 2014”. 2020 (praca zbiorowa).Warszawa:
Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma.
Strony internetowe:
[1] polin.pl
[2] www.jhi.pl
[3] muzeumpragi.pl
[4] www.klubhebrajski.pl
[5] culture.pl
[6] embasssies.gov.il
[7] www.o-jezyku.pl
